Page 122 - SAYI 28

Dr. Öğr. Üyesi

Serdar GÖKTAŞ

İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi

BAYBURT ERMENİ TEHCİRİ DAVASI

VE NUSRET BEY’İN İDAMI

Osmanlı Devletinin, 30 Ekim 1918 tarihin- Ermeni Tehciri meselesinden dolayı göre-
de Mondros Mütarekesi’ni imzalamasından vinden alınarak yargılanmak üzere İstan-
sonra İtilaf Devletleri, İttihatçıları Ermenileri bul’a çağrılmıştır. Nusret Bey, Mustafa Nazım
öldürmek ve İngiliz esirlerine kötü muame- Paşa başkanlığındaki Divan-ı Örfi’de yargıla-
lede bulunmakla itham etmişlerdir. Mütare- narak suçsuz bulunmasına rağmen yine de
kenin ağır şartlarını kabul etmek zorunda askerî hapishanede alıkonulmuştur. İzmir’in
bırakılmış olan Osmanlı yöneticileri de İtilaf 15 Mayıs 1919’da Yunanlılar tarafından işgali
Devletleri tarafından suçlandıkları konuları üzerine tüm Anadolu’da olduğu gibi İstan-
bir an önce çözmek çabasına düşmüşlerdir. bul’da da gerilen ortamı yumuşatmak için
İşgal devletleri tarafından baskı altında tutu- Hükümet, aralarında Nusret Bey’in de bulun-
lan, hiçbir gücü ve itibarı olmayan Osmanlı duğu 40 tutukluyu serbest bırakmıştır.
Hükümetleri için Ermeni meselesi, ilk önce Damat Ferit Paşa Hükümeti, 30 Eylül
çözülmesi gereken bir konu olarak karşıla- 1919’da istifa edince yerine 2 Ekim 1919’da Ali
rına çıkarılmıştı. Rıza Paşa Hükümeti kurulmuştur. Bu hükü-
Mütareke sonrası kurulan Osmanlı Hü- met, Nusret Bey’i daha önce yargılanıp ser-
kümetleri, Ermeni Tehcirini soruşturmak best bırakılmasına rağmen 6 Kasım 1919’da
için komisyonlar ve suiistimalleri görülenle- tekrar tutuklatıp cezaevine koymuştur. Nus-
ri yargılamak için Divanıharp Mahkemeleri ret Bey ikinci tutuklanmasından sonra 18
kurmuşlardır. Ermeniler, bu elverişli ortam- Aralık 1919’a kadar sorgusuz sualsiz Askeri
dan yararlanarak tehcirin yapıldığı dönem- Hapishane’de kalmıştır. Bu tarihte, Divan-ı
de görev yapan idareciler aleyhinde yoğun Harb-i Örfi ve Dâhiliye Nezareti arasında ya-
bir iftira kampanyası başlatmışlardır. Bu pılan yazışmada: “Halen askeri tevkifhanede
iftira kampanyasının kurbanlarından birisi bulunan eski Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey
de Bayburt Ermenilerinin tehciri sırasında hakkında Şura-yı Devletçe verilen men-i mu-
Kaza Kaymakamı görevinde bulunan ve bu hakeme kararı mazbata suretinin mumai-
tehciri idare eden Mehmet Nusret Bey ol- leyhe bildirildiği” şeklinde bir açıklama yapıl-
muştur. masına rağmen Nusret Bey yine de serbest
Mehmet Nusret Bey, I. Damat Ferid bırakılmamıştır.
Hükümeti tarafından 6 Nisan 1919 tarihinde

120