Page 123 - SAYI 28

Ali Rıza Paşa Hükümeti’nin istifası ile Divan-ı Harb-i Örfi hakkındaki karar-
yerine 8 Mart 1920’de Salih Paşa Hükümeti name uyarınca Nusret Bey’in yargılanması
kurulmuştur. Esad Paşa başkanlığındaki I. sırasındaki tüm duruşmalar gizli yapılmış
Divan-ı Örfi, 11 Mart 1920’de Nusret Bey hak- ve ona avukat bulundurma hakkı da tanın-
kında Bayburt Müdde-i Umumiliğine (Bayburt mamıştır. Nemrut Mustafa başkanlığındaki
Savcılığı) bir telgraf çekerek “Bayburt Erme- mahkeme, 28 Nisan 1920 tarihinde Nusret
nilerinin Tehciri sırasında Nusret Bey’in tu- Bey’in davasına tekrar başlamıştır. Mahke-
tumu” ile ilgili bilgi verilmesini istemiştir. 15 me Heyeti, Nusret Bey’in evraklarını ince-
Dr. Öğr. Üyesi Mart 1920’de I. Divan-ı Harb-i Örfi’de Nusret ledikten sonra 29 ve 30 Nisan 1920’de bazı
gazetelere ilan vererek “Bayburt ve Erga-
Bey’in yargılanmasına başlanılmıştır. Bay-
Serdar GÖKTAŞ burt ve Ergani-Maden Ermenilerinin tehciri ni-Madeni tehcir olup sonradan geri dönen
müslim ve gayrimüslimlerden İstanbul’da
dolayısıyla suçlanan Nusret Bey, bu suçlama-
lara karşılık tehcire tabi tutulan Ermenilerin bulunanlarının önümüzdeki cumartesi günü
jandarma koruması altında sağ salim gide- zevali saat onda Divan-ı Harb-i Örfi’de hazır
İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi cekleri yerlere sevk edildiğini, mallarının da bulunmalarını” istemiştir.
Gazetelere verilen ilanlardan sonra Mah-
oluşturulan bir komisyon tarafından satılıp
parasının sahiplerine verildiğini belirtmiş- keme heyeti, ilanlar sonucu bulunan Ermeni
tir. Daha sonra mahkeme heyeti, Bayburt’ta ve Türk tanıkları dinlemek için duruşmalara
bazı kişilerin ifadesine başvurulmasını talep kaldığı yerden devam etmiştir. Nusret Bey,
etmiştir. Ancak o sırada Anadolu ile telgraf 1 Mayıs, 2 Mayıs, 24 Mayıs, 24 Haziran ve 5
haberleşmesinin kesilmesi nedeniyle Bay- Temmuz 1920 tarihlerinde I. Divan-ı Harb-i
burt ile irtibat kurulamayınca, 20 Mart’ta ya- Örfi mahkemesi tarafından beş kez daha
pılması düşünülen Nusret Bey’in duruşması yargılanmıştır. Mahkeme Heyeti, sanık Nus-
ileri bir tarihe ertelenmiştir. ret Beyi; “Bayburt ve Ergani-Madeni tehciri
Salih Paşa Hükümeti kısa ömürlü olmuş sırasında Ermenilerin ölmesine, mallarının
ve yerine 5 Nisan 1920’de 4. Damat Ferid gasp edilmesine, Bayburt Mal Müdürü Ova-
Hükümeti kurulmuştur. Bu hükümetin en kim Efendi, eşi ve kızlarının intiharına ve Er-
önemli meselelerinden biri Ermeni Tehciri gani Mutasarrıflığında bulunduğu sırada da
davalarını hızlandırmak olmuştur. İşte bu Trabzon’dan tehcir edilen Filoman Nuryan
amaçla yeni hükümet, 17 Nisan 1920’de I. Di- binti Manu ile 12 yaşındaki hemşiresi Naime
van-ı Harb-i Örfi Mahkemesi başkanlığına Tesmiye’nin ırzlarına geçmesine sebebiyet-
Eski Bursa Valisi Mirliva Mustafa (Nemrut) ten dolayı” suçlamıştır. Bu suçlamalar kar-
Paşa’yı atamıştır. Mahkeme Heyeti, 20 Ni- şısında Nusret Bey; “Bayburt’un harp sahası
san’da Nusret Bey dâhil 13 kişinin dosyaları- içinde olması nedeniyle buradaki 6000-7000
nı tekrar gözden geçirmiştir. I. Divan-ı Harb-i civarında olan Bayburt Ermenilerinin iki
Örfi, 24 Nisan 1920’de çalışmalarına Mustafa kafile halinde kendisinin idaresi altında an-
Paşa başkanlığında başlamıştır. Hükümet, cak 50-60 kadar jandarma erine ek olarak
26 Nisan’da da “I. Divan-ı Harb-i Örfi Mah- üç düzenli bölük ile jandarma kumandanı
kemesi’nin Teşkilat ve Vazifeleri” hakkında tarafından salimen Erzincan’a tehcir edil-
13 maddelik bir kararname yayımlayarak: diğini, bu sırada bölgede herhangi bir olayın
“Tehcir davalarının öncelikli görüleceğini, olmadığını, tehcir edilenlerin mallarının bir
yargılamaların gizli yapılacağını, bu mahke- komisyon tarafından satılıp parasının da
melerde görülen davaların temyize götürü- sahiplerine verildiğini bunun da kayıtlarının
lemeyeceğini ve sanıkların avukat bulundu- sabit olduğunu” belirtmiştir.
ramayacağını” açıklamıştır.

121